وضعیت اضطراب و افسردگی و احساس خوب بودن روانی، در سالمندان شهری منطقۀ تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در تهران

اهداف: این پژوهش به بررسی مؤلفه های سلامت روان، ازقبیل اضطراب و افسردگی و احساس روانی خوب بودن، در گروه های مختلف سنی سالمندان ساکن شهر تهران می پردازد. دستاوردهای این مطالعه، با تعیین میزان اختلالات روانی، در تبیین اولویت های مراقبتی در گروه های سنی سالمندان، به سیاست گذاری های بهداشتی ضروری آنان کمک می کند. مواد و روش ها: این مطالعۀ توصیفی تحلیلی، به روش تصادفی، در سال ۱۳۸۹، دربارۀ ۴۰۲ سالمند شصت ساله و بیشترِ ساکن شهر تهران، در منطقۀ تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام گرفت. پرسش نامه ها به روش مصاحبۀ چهره به چهره و در چند نمونۀ خاص، با مصاحبۀ تلفنی تکمیل شد. ابزارهای جمع آوری داده های پرسش نامه، در سه قسمت اطلاعات دموگرافیک و تست ابزار سنجش اختلالات اضطراب و افسردگی (kessler-k6) و پرسش نامۀ تست احساس خوب بودن روانی yeild بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss نسخۀ ۱۵ و نیز نرم افزار stata و آزمون های آماری تست تی، one-way anova و مدل رگرسیون رتبه ای چند متغیره (ordered regression polytomos) استفاده شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که در چهار هفتۀ گذشته ۱۰/۹ درصد سالمندان، همیشه یا اکثر اوقات اختلالات اضطراب و افسردگی شدیدی داشته و حدود نیمی از سالمندان ۴۶٫۵ درصد، ازنظر اختلالات اضطراب و افسردگی، در حد متوسطی قرار داشتند. از ۶۰ تا ۷۹ سالگی، با افزایش سن سالمند، میزان اختلالات اضطراب و افسردگی نیز افزایش یافت؛ درحالی که این میزان، از سن ۸۰ سال به بالا روند نزولی داشت. به جز گروه سنی اول (۶۹-۶۰ سال) در سایر سنین، میزان اختلالات اضطراب و افسردگی زنان بیشتر از مردان بود. در بررسی احساس خوب بودن روانی، به ترتیب، احساس کسالت و اظهار تنهایی و احساس افسردگی، از شکایات بسیار شایع تر سالمندان بود. کمتر از نیمی از سالمندان (۴۳/۱درصد) ازنظر احساس روانی خوب بودن، در حد متوسط بوده و حدود ۱۷درصد در حد بد و نامناسب بودند. نتایج آنالیز رگرسیون نشان داد که متغیر های جنس (۰/۰۱۲=p) و وضعیت مسکن (p=0/004) و بازنشستگی همراه با مستمری (p=0/048) به طور معنی داری به مثابه متغیرهای تأثیرگذار بر اختلالات اضطراب و افسردگی سالمندان تحت مطالعه بودند. فقط متغیر میزان درآمد سالمندان، بر میزان احساس خوب بودن روانی تأثیر معنی داری داشت. درمقایسۀ شاخص های اختلالات اضطراب و افسردگی و احساس خوب بودن روانی، تفاوت معنی داری بین سالمندان دو گروه سنی ۶۴-۶۰ و ۶۹-۶۵ ساله به دست نیامد. تمام اختلالات یا بیماری های مزمن تحت بررسی بر میزان اختلالات اضطراب و افسردگی سالمندان تأثیرگذار بودند؛ درحالی که فقط بیماری های عضلانی و اسکلتی و درد و خستگی، با احساس خوب بودن روانی ارتباط معنی داری داشتند. نتیجه گیری: عوامل مهم مؤثر بر مشکلات روحی و روانی سالمندان، با میزان درآمد آنان ارتباط دارد. به عبارتی زنان و سالمندانِ بدون مسکن که هنوز در خانه های استیجاری سکونت دارند، سالمندانی که درآمد خود را کافی نمی دانند، افراد کم سواد و بدون درآمد و سالمندانی که تنها زندگی می کنند، استرس و مشکلات روحی و اضطراب و افسردگی بیشتری دارند و احساس خوب بودن روانی در آنان کمتر است.